Cerro Bombero: registro de Hippidion saldiasi Roth, 1899 (Equidae, Perissodactyla) en el Holoceno temprano de Patagonia (Santa Cruz, Argentina)

Autores/as

  • R. S. Paunero Departamento Científico de Arqueología. Facultad de Ciencias Naturales y Museo. UNLP
  • G. Rosales Departamento Científico de Arqueología. Facultad de Ciencias Naturales y Museo. UNLP
  • J. L. Prado INCUAPA, Departamento de Arqueología. Universidad Nacional del Centro. Olavarría
  • M. T. Alberdi Museo Nacional de Ciencias Naturales, CSIC. Madrid

DOI:

https://doi.org/10.3989/egeol.08641430

Palabras clave:

Equidae, Hippidion, Extinción de megafauna, Cazadores-recolectores, Holoceno temprano, Patagonia, Argentina

Resumen


Presentamos un nuevo registro de Hippidion saldiasi con datación radiocarbónica directa correspondiente al Holoceno temprano de Patagonia (8.850 ± 80 años C-14 AP). Su particular ubicación temporal y geográfica en una zona poco estudiada hasta ahora y su registro reciente, aportan nuevos elementos para discutir las hipótesis previas sobre la extinción de los caballos y su relación con los grupos humanos que colonizaron los diferentes ambientes de América del Sur.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Alberdi, M. T. & Frassinetti, D. (2000). Presencia de Hippidon y Equus (Amerhippus) (Mammalia, Perissodactyla) y su distribución en el Pleistoceno Superior de Chile. Estudios Geológicos, 56: 279-290.

Alberdi, M. T., Menegaz, A. N. & Prado, J. L. (1987). Formas terminales de Hippidion (Mammalia, Perissodactyla) de los yacimientos del Pleistoceno tardío- Holoceno de la Patagonia (Argentina y Chile). Estudios Geológicos., 43: 107-115.

Alberdi, M. T. & Prado, J. L. (1992). El registro de Hippidion Owen, 1869 y Equus (Amerhippus) Hoffstetter, 1950 (Mammalia, Perissodactyla) en América del Sur. Ameghiniana, 29: 265-284.

Alberdi, M. T. & Prado, J. L. (1993). Review of the genus Hippidion Owen, 1869 (Mammalia; Perissodactyla) from the Pleistocene of South America. Zoological Journal of the Linnean Society, 108: 1-22. doi:10.1006/zjls.1993.1016

Alberdi, M. T., Prado, J. L., López, P., Labarca, R. & Martínez, E. I. (2007). Hippidion saldiasi Roth, 1899 (Mammalia, Perissodactyla) en el Pleistoceno tardío de Calama, Norte de Chile. Revista Chilena de Historia Natural, 80: 157-171.

Alberdi, M. T. & Prieto, A. (2000). Hippidion (Mammalia, Perissodactyla) de las Cuevas de las provincias de Magallanes y Tierra de Fuego. Anales del Instituto de la Patagonia, Serie Ciencias Humanas, 28: 147-171.

Alberdi, M. T., Prado, J. L. & Miotti, L. (2001a). Hippidion saldiasi Roth, 1899 (Mammalia, Perissodactyla) at the Piedra Museo Site (Patagonia): their implication for the regional economy and environmental. Journal of Archaeological Science, 28: 411-419. doi:10.1006/jasc.2000.0647

Alberdi, M. T., Zárate, M. & Prado, J. L. (2001b). Presencia de Hippidion principale en los acantilados costeros de Mar del Plata (Argentina). Revista Española de Paleontología, 16: 1-7.

Alroy, J. (2001). A Multispecies Overkill Simulation of the End-Pleistocene Megafaunal Mass Extinction. Science, 292: 1893-1896. doi:10.1126/science.1059342

Ameghino, F. (1904). Los Mamíferos fósiles de la República Argentina. Obras Completas, Edited by A. Torcelli, Buenos Aires (Argentina), 198-298.

Ariztegui, D., Farrimond, P. & McKensie, J. A. (1995). Productivity and/or Stagnation controlling early Holocene Lacustrine Organic Matter Preservation?: A Principal Component Analyses of the Lipid Record. In: Organic Geochemistry: Developments and Applications to Energy, Climate, Environment and Human History (Grimalt, J. O. & Dorronsoro, C., eds.). Selected papers papers from the 17th International Meeting on Organic Geochemistry, 4-8 September, San Sebastián, Spain, 829-831.

Bennett, D. K., Haberle, S. G. & Lumley, S. H. (2000). The last glacial-Holocene transition in southern Chile. Science, 290: 325-328. doi:10.1126/science.290.5490.325

Borrero, L. (1984). Pleistocene Extinctions in South America. Quarternary of South America and Antarctic Peninsula, 2: 115-126.

Borrero, L. A. (1997). The extinction of the Megafauna: A supra-regional approach. Anthropozoologica, 25/26: 209-216.

Borrero, L. A. (1999). Human dispersal and climatic conditions during Late Pleistocene times in Fuego- Patagonia. Quarternary International, 53/54: 93-99. Borrero, L. A. (2003). Taphonomy of the Tres Arroyos 1 Rockshelter, Tierra del Fuego, Chile. Quarternary International, 109/110: 87-93.

Cione, A. L., Tonni, E. P. & Soibelzon, L. (2003). The Broken Zig-Zag: Late Cenozoic large mammal and tortoise extinction in South America. Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 5: 1-19.

Clapperton, C. M., Sugden, D. E., Kaufman, D. S. & McCulloch, R. D. (1995). The Last Glaciation in Central Magellan Strait, Southernmost Chile. Quaternary Research, 44: 133-148. doi:10.1006/qres.1995.1058

Coronato, A. (1993). La glaciación Mota (Pleistoceno superior) en los valles Pipo y Cañadón del Toro, Andes Fueguinos. Actas del XII Congreso Geológico Argentino, 6: 40-47.

Coronato, A., Salemme, M. & Rabassa, J. (1999). Palaeoenvironmental conditions during the early peopling of Southernmost South America (Late Glacial-Early Holocene, 14-8 ka B.P.). Quaternary International, 53/54: 77-92. doi:10.1016/S1040-6182(98)00009-3

Eisenmann, V., Alberdi, M. T., De Giuli, G. & Staesche, U. (1988). Collected papers after the «New York International Hipparion Conference, 1981». In: Studying fossil horses, 1, Methodology (Woodbrune, M. & Sondaar, P., eds.). E. J. Brill, Leiden, 1-72.

Ferigolo, J. (1999). Late Pleistocene South American land-mammal extinctions: the infection hypothesis. Quaternary of South America and Antarctic Peninsula, 12: 279-310.

Gray, J. E. (1821). On the natural arrangement of vertebrate animals. London Medical Repository, 15: 296-310.

Guthrie, R. D. (1984). Mosaics, Allelochemics and Nutrients. An Ecological Theory of Late Pleistocene Megafaunal extinction. In: Quaternary Extinctions: A Prehistoric Revolution (Martin, P. S. & Klein, R. G., eds.). University of Arizona Press, Tucson, 259-298.

Haynes, G. (2006). A review of some attacks on the overkill hypothesis, with special attention to misrepresentations and doubletalk. Quarternary International, 169-170: 84-94. doi:10.1016/j.quaint.2006.07.002

Heusser, C. J. 1966. Late-Pleistocene pollen diagrams from the Province Llanquihue, southern Chile. Proceedings of the American Philosophical Society, 110: 269-305.

Heusser, C. J. & Rabassa, J. (1987). Cold climatic episode of Younger Dryas age in Tierra del Fuego. Nature, 328: 609-611. doi:10.1038/328609a0

Höss, M., Dilling, A., Currant, A. & Pääbo, S. (1996). Molecular phylogeny of the extinct ground sloth Mylodon darwinii. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA, 93: 181-185. doi:10.1073/pnas.93.1.181

Latorre, C. (1998). Paleontología de mamíferos del Alero Tres Arroyos I, Tierra de Fuego, XII, Chile. Anales del Instituto de la Patagonia. Serie Ciencias Naturales, 26: 77-90.

Lund, P. W. (1840). Nouvelles recherches sur la faune fossile du Brésil. Annales des Sciences Naturelles, 13: 310-319.

Lund, P. W. (1846). Meddlelse af det Udbytte de I 1844 undersögte Knoglehuler Have avgivet til hundskaben om Brasiliens Dyreverden för sidste Jordomvaeltning. Det köngelige Danske Videnskaberne Selskabs Naturvidenskabelige og Mathematiske Afhand, 12: 57-94.

Marshall, L. G., Butter, R. F., Drake, R. E. & Curtis. G. H. (1982). Geochronology of Type Uquian (Late Cenozoic) land mammal age, Argentina. Science, 216: 986-989. doi:10.1126/science.216.4549.986

Martin, P. S. (1984). Prehistoric Overkill: The Global Model. In: Quaternary Extinctions: A Prehistoric Revolution (Martin, P. S. & Klein, R. G., eds.). University of Arizona Press, Tucson, 354-403.

Martinic, B. M. (1992). Historia de la region Magallánica. Santiago, Chile, 298 pp.

McCulloch, R. D. & Davies, S. J. (2001). Late-glacial and Holocene palaeoenvironmental change in the central Strait of Magellan, southern Patagonia. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 173: 143-173. doi:10.1016/S0031-0182(01)00316-9

Mengoni Goñalons, G. L. (1987). Modificaciones culturales y animales en los huesos de los niveles inferiores del sitio Tres Arroyos 1 (Tierra del Fuego, Chile). Anales del Instituto de la Patagonia, Serie Ciencias Sociales, 17: 61-66.

Mercer, J. H. (1976). Glacial History of Southermmost South America. Quaternary Research, 6: 125-166. doi:10.1016/0033-5894(76)90047-8

Miotti, L. & Salemme, M. (1999). Biodiversity, Taxonomic Richness and Generalist-Specialists economical systems in Pampa and Patagonia Regions, Southern South America. Quarternary International, 53/54: 53-68. doi:10.1016/S1040-6182(98)00007-X

Moreno, F. P. (1891). Onohippidium muñizi Breve noticia sobre los restos fósiles de un género nuevo de la familia de los Equidae conservados en el Museo de la Plata. Revista del Museo de La Plata, 2: 65-71.

Nami, H. G. & Nakamura, T. (1995). Cronología radiocarbónica con AMS sobre muestras de hueso procedentes del sitio Cueva del Medio (Última Esperanza, Chile). Anales del Instituto de la Patagonia, Serie Ciencias Humanas, 23: 125-133.

Owen, R. (1848). Description of teeth and portions of jaws of two extinct anthracotherioid quadrupeds discovered in the Eocene deposits on the NW coast of the Isle of Wight. The Quarterly Journal of the Geological Society of London, 4: 103-141.

Owen, R. (1869). On Fossil Remains of Equines from Central and South America referable to Equus conversidens, Ow., Equus tau, Ow., and Equus arcidens, Ow. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 159: 559-573. doi:10.1098/rstl.1869.0020

Pääbo, S. (1993). Ancient DNA. Scientific American, 269: 86-92.

Paunero, R. S., Frank, A., Skarbun, F., Rosales, G., Zapata, G., Cueto, M., Paunero, M., Martínez, D., López, R., Lunazzi, N. & Del Giorgio, M. (2005). Arte Rupestre en estancia La María, Meseta Central de Santa Cruz: sectorización y contextos arqueológicos. Relaciones - Sociedad Argentina de Antropología, 30: 147-168.

Paunero, R. S., Frank, A., Skarbun, F., Paunero, M., Cueto, M., Rosales, G. A., Lunazzi, N. & Martínez, D. (2007). Componente pleistocénico del sitio Cueva Túnel de La María Quebrada: fauna extinta y artefactos asociados. Actas del XVI Congreso Nacional de Arqueología Argentina.

Politis, G. G., Prado, J. L. & Beukens, R. P. (1995). The Human Impact In Pleistocene-Holocene Extinctions. In: South America-The Pampean Case. Ancient Peoples and Landscapes (Johnson, E., ed.). Museum of Texas Tech University, Lubbock, Texas, 187-205. Prado, J. L. & Alberdi, M. T. (1996). A cladistic analysis of the Horses of the tribe Equini. Palaeontology, 39: 663-680.

Prado, J. L., Alberdi, M. T. & Reguero, M. A. (1998). El registro más antiguo de Hippidion Owen, 1869 (Mammalia, Perissodactyla) en América del Sur. Estudios Geológicos, 54: 85-91.

Prieto, A. (1999). Arqueofauna del Nivel Va de Tres Arroyos 1 (Año 3). Proyecto Fondecyt No. 1960027, Hombre temprano y paleoambiente en Tierra de Fuego. Informe final (inédito), Tercer Año, Chile. Rabassa, J. & Clapperton, C. M. (1990). Quaternary Glaciations ofthe Southern Andes. Quaternary Science Reviews, 9: 123-125.

Rabassa, J. & Coronato, A. M. J. (2002). Glaciaciones del Cenozoico tardío. En: Haller M. J., ed. Geología y recursos naturales de Santa Cruz. Relatorio del XV Congreso Geológico Argentino, El Calafate I/19: 303-315.

Reguero, M. A., Candela, A. M. & Alonso, R. N. (2007). Biochronology and biostratigraphy of the Uquía Formation (Pliocene-early Pleistocene, NW Argentina) and its significance in the Great American Biotic Interchange. Journal of South American Earth Sciences, 23: 1-16. doi:10.1016/j.jsames.2006.09.005

Roth, S. (1899). El mamífero misterioso de la Patagonia Grypotherium domesticum. II. Descripción de los restos encontrados en la Caverna de Última Esperanza. Revista del Museo de La Plata, 9: 421-453.

Sefve, I. (1910). Hyperhippidium, eine neue Südamerikanische pferdegattung Ungl. Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar, 46: 1-43.

Steadman, D. W., Martin, P. S., MacPhee, R. D. E., Jull, A. J. T., McDonald, H. G., Woods, C. A., Iturralde- Vinent, M. & Hodgins, G. W. L. (2005). Asynchronous extinctions of late Quaternary sloths on continents and island. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA, 102: 11763-11768. doi:10.1073/pnas.0502777102

Stuart, A. J. (1991). Mammalian extinctions in the Late Pleistocene of Northern Eurasia and North America. Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society, 66: 453-562. doi:10.1111/j.1469-185X.1991.tb01149.x

Descargas

Publicado

2008-06-30

Cómo citar

Paunero, R. S., Rosales, G., Prado, J. L., & Alberdi, M. T. (2008). Cerro Bombero: registro de Hippidion saldiasi Roth, 1899 (Equidae, Perissodactyla) en el Holoceno temprano de Patagonia (Santa Cruz, Argentina). Estudios Geológicos, 64(1), 89–98. https://doi.org/10.3989/egeol.08641430

Número

Sección

Artículos

Artículos más leídos del mismo autor/a

<< < 1 2 3